Als gevolg van de COVID-19 uitbraak staan veel ondernemingen voor grote uitdagingen. De bestuurders moeten de onderneming door deze onzekere tijden loodsen. Bestuurders kunnen persoonlijk aansprakelijk gesteld worden als zij niet zorgvuldig handelen.  Ook nu wordt verwacht dat zij handelen als “een behoorlijk bestuurder”.

Als algemeen principe geldt dat bestuurders verantwoordelijk zijn voor fouten begaan in de uitvoering van hun opdracht. Schieten zij tekort in hun bestuur en lijdt iemand hierdoor schade, dan kunnen zij voor deze schade aansprakelijk worden gesteld. Een handeling of een nalatigheid wordt beoordeeld rekening houdend met de omstandigheden waarin deze handeling werd gesteld of deze nalatigheid werd begaan en met de kennis die de bestuurders hebben of behoren te hebben. 

1. Het in kaart brengen van de risico's

Om een goed plan van aanpak op te stellen, moeten de risico’s voor de vennootschap en haar belanghebbenden worden geïdentificeerd. De focus zal daarbij eerst liggen op risico’s met onmiddellijke gevolgen voor de onderneming. Maar de inschatting van de risico’s en de gevolgen op langere termijn mag niet vergeten worden. 

Stilzitten is geen optie. Elke onderneming heeft nood aan een specifiek plan van aanpak om deze storm te doorstaan. Als een bestuurder niet, niet tijdig of niet adequaat reageert, kan deze bestuurder persoonlijk aansprakelijk gesteld worden voor de schade die uit dit handelen of niet-handelen voortkomt. 

In tijden van liquiditeitstekorten moet de bestuurder voorzichtig omgaan met de keuze wie betaald wordt en wie niet. Indien niet-bevoorrechte schuldeisers te vroeg worden betaald en daarna blijkt dat de bevoorrechte schuldeisers (werknemers, banken, overheid) hierdoor niet kunnen betaald worden, kan dit tot aansprakelijkheid van de bestuurder leiden. Hetzelfde geldt voor het sluiten van niet-marktconforme transacties of grove nalatigheid.

2. Voor veiligheid en gezondheid zorgen

De bestuurder moet waken over de veiligheid en gezondheid van werknemers, klanten, zakenrelaties, enzovoort. De maatregelen die door de overheid worden opgelegd, moeten onverkort worden toegepast binnen de onderneming. De bestuurder moet ervoor zorgen goed geïnformeerd te zijn en te blijven en ervoor zorgen dat de maatregelen worden toegepast. Nalatigheid kan aanleiding geven tot zware boetes en de persoonlijke aansprakelijkheid van de bestuurder.

3. Continuïteit nastreven

Indien de continuïteit van de onderneming “door gewichtige en overeenstemmende feiten” in het gedrang wordt gebracht en niet kan gevrijwaard voor een minimumduur van twaalf maanden, heeft het bestuur de verplichting om hierover te beraadslagen. Het notuleren van deze vergadering(en) is heel nuttig om later aan te tonen dat het bestuur adequaat gehandeld heeft.

Het bestuur moet proactief de nodige maatregelen nemen om ervoor te zorgen dat er voldoende liquide middelen beschikbaar zijn om aan de korte termijnbehoeften te voldoen. 
Daarna moet het bestuur ook de continuïteit op langere termijn trachten te vrijwaren.

De overheden hebben een groot aantal steunmaatregelen uitgevaardigd. Een behoorlijk bestuurder informeert zich grondig over de mogelijkheden en doet tijdig beroep op de voor de onderneming passende maatregelen. De bestuurder moet de ondernemingsstrategie aanpassen aan de gewijzigde omstandigheden en, als dit nodig is, zorgen voor passende professionele begeleiding.

4. Indien de continuïteit van de onderneming toch in het gevaar komt, is het dan “einde verhaal”? 

Bestuurders moeten ook dan tijdig en adequaat te reageren. 

a)    Alarmbelprocedure

Het Wetboek van vennootschappen en verenigingen bepaalt dat een bijzondere procedure moet gevolgd worden:

In een BV moet het bestuur gepaste maatregelen nemen als het vaststelt dat:

• het netto-actief van de vennootschap negatief is of dreigt te worden, of 
• de vennootschap, volgens redelijkerwijs te verwachten ontwikkelingen, niet in staat zal zijn om gedurende minstens de twaalf volgende maanden haar schulden te voldoen naarmate deze opeisbaar worden. 

In een NV is die actie vereist als 

• het netto-actief daalt beneden de helft van het maatschappelijk kapitaal, en 
• opnieuw als het netto-actief daalt beneden 1/4de van het maatschappelijk kapitaal. 

De bestuurders moeten beoordelen:

• of de activiteiten, door het nemen van gepaste herstelmaatregelen, kunnen worden verder gezet, 
• of de vennootschap moet worden ontbonden. 

De algemene vergadering moet worden bijeen geroepen binnen de 2 maanden om te beraadslagen over:

• ofwel herstelmaatregelen,
• ofwel ontbinding van de vennootschap. 

b)    Gerechtelijke reorganisatie

Een mogelijke herstelmaatregel is het opstarten van een procedure gerechtelijke reorganisatie (de zgn. “WCO”).  Door beroep te doen op deze procedure wordt aan de onderneming tijdelijk bescherming geboden tegenover haar schuldeisers. Tijdens deze periode kan gewerkt worden aan een minnelijke schikking met de schuldeisers, een reorganisatieplan en/of de (gedeeltelijke) overdracht van de onderneming.

c)    Neerleggen van de boeken

Indien blijkt dat de vennootschap geen redelijke vooruitzichten meer heeft op overleven, is het faillissement onafwendbaar.
Bestuurders moeten in dit geval rekening houden met een verhoogde aansprakelijkheid. Bestuurders die “wetens en willens” een verlieslatende onderneming verderzetten zonder enig perspectief op herstel, kunnen persoonlijk aansprakelijk gesteld worden voor de schulden van de onderneming. 

Een behoorlijk bestuurder moet dus de toestand van de onderneming op de voet te volgen, passende maatregelen nemen op korte en lange termijn en adequaat reageren op wijzigende omstandigheden.

Meer weten? 

Als klant van Baker Tilly kunt u contact opnemen met Liesbet Uyttenhove (Legal Director), Anne Roucourt (Legal Partner), of uw dossierverantwoordelijke.
Nog geen klant? Contacteer ons voor een vrijblijvend gesprek.